Canakkale Tarihi
| ANA SAYFA | TOP LİSTE | DİLEK FM | İLETİŞİM |
ÇANAKKALE TARİHİ
Çanakkale, Anadolu’nun ve Ortadoğu’nun stratejik bir bölgesidir. Bu sebeple geçmişte pekçok istilâlalara uğramıştır. Çanakkale il merkezine 30 km mesâfede bulunan Truva harâbeleri en eski yerleşim merkezlerindendir. Truva iki bin sene Anadolu’nun bir kültür merkezi olmuştur. Truva harâbeleri 9 yerleşme katına sâhiptir. M.Ö. 3200 ile M.S. 400 seneleri arasına âittir.M.Ö. 1200 târihinde Akalılar (Akhaialılar) Truva Kalesini ele geçiremeyince gemilerine bindiler, kale dibinde ise tahtadan yapılmış büyük bir at bıraktılar. Bu atı kale içine alan Truvalılar, zafer şenlikleri yaparken, at içinde gizlenen Akalar, kale kapılarını açarak gemideki diğer askerlerle birlikte saldırıp şehri ele geçirdiler.
Bu bölgeyi Akalardan sonra Ispartalılar, M.Ö. 6. asırda Persler ve M.Ö. 4. asırda Makedonya Kralı İskender işgâl etti. İskender, M.Ö. 334’te Çanakkale Boğazından geçti. İskender ölünce Makedonyalı generaller, bu bölgeye sâhib olmak için devamlı mücâdele ettiler. Netîcede Roma İmparatorluğu bölgeye hâkim oldu. Roma M.S. 395’te ikiye bölününce, bu bölge Doğu Roma’nın payına düştü. Bir ara Hun Türkleri geçici olarak bu bölgeye sâhib oldular. İslâm orduları 668, 672 ve 717 senelerinde kudretli donanmalarıyla Çanakkale Boğazından geçerek İstanbul’u kuşattılar ve Çanakkale bölgesini üs olarak kullandılar.
Bizans, Lâtin, İtalyan cumhuriyetleri ortaklaşa bu bölgeye hâkim oldular. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Selçuklular Çanakkale’ye kadar geldiler. Fakat Çanakkale Boğazını tam olarak ele geçiremediler. 1097’de Haçlı seferlerinde İznik’i Haçlı ordusu işgâl edince, Selçuklular Marmara ve Ege Denizi kıyılarından içlere doğru taktik îcâbı çekildiler.
1113’te Emir Muhammed komutasındaki Türk birlikleri Çanakkale’ye kadar geldilerse de, 1147-1149 İkinci Haçlı Seferi sebebiyle geri çekildiler. Anadolu Selçuklu Devletinden ayrılarak bağımsız olan Karesi Beyliği, Çanakkale’yi kesin olarak ele geçirdi. 1345’te Orhan Gâzi zamânında Karesi Beyliği Osmanlı Devletine katıldı.Türkler Avrupa’ya Çanakkale’den geçerek çıktılar. Şehzâde SüleymânPaşa tarafından 1349’da Gelibolu fethedildi. Birinci Murad zamânında 1362’den sonra Boğaz’ın bütün kıyılarını Osmanlılar fethettiler. Tanzimata kadar Gelibolu Cezayir-i Bahri Sefid (Akdeniz Adaları)veya Kaptan Paşa eyâletinin merkeziydi. Çanakkale, Kocaeli, Rodos, Oniki Ada, Asya adaları (Midilli, Sakız ve diğerleri), İyonya adaları (Korfus, Kefalonya ve diğerleri)Siklad adaları ve Egriboz Adası bu eyâlete bağlı idi. Çanakkale’nin Truva ile ilgisi yoktur. Çanakkale şehrini Fâtih Sultan Mehmed Han kurmuş ve geliştirmiştir.
Fâtih’ten sonra da coğrafî durumu îtibâriyle gelişmesine devâm etmiştir.
Tanzimattan sonra Biga bağımsız sancağının merkezi olmuştur. Cumhuriyet devrinde kendi ismini taşıyan ilin merkezi olmuştur. Birinci Dünyâ Savaşında İngiliz, Fransız ve Rus donanmaları Çanakkale Boğazını geçip, İstanbul’u ele geçirmek, Rusya’ya boğazlar yolunu açmak için saldırdılar.Savaş 3 Kasım 1914’te İngilizlerin Seddülbahir’i denizden dövmesiyle başladı. 19 ve 23 Şubat 1915 saldırılarından netîce alamayınca, 18 Mart 1915’te büyük bir saldırı yaptılar. Bu saldırıda düşman, 3’ü büyük zırhlı olmak üzere 9 savaş gemisi kaybetti. 11 savaş gemisi de ağır yaralandı. Denizden netîce alamayan düşman kuvvetleri, 25 Nisan 1915’te Seddülbahir ve Arıburnu’na kuvvet çıkardılar.
Seddülbahir, Arıburnu, Morto Koyu, Alçıtepe, Kanlısırt, Conk Bayırı, Kabatepe, Kocaçimen ve Anafartalarda çok kanlı mevzi ve göğüs göğüse savaşlar oldu.Türk askeri kahramanlık destanları yazdı. “Çanakkale geçilmez!” fikrini kabullenen düşman kuvvetleri, hezîmetlerini sineye çekerek 9 Ocak 1916’da çekilip gittiler. Düşmanın çoğu müstemleke askeri olan 252.000 kaybına karşılık 253 bin kaybımız oldu. Bu savaşta Osmanlı Devleti en seçkin ve genç evlatlarını kaybetmiştir. (Bkz. Çanakkale Savaşları)
COĞRAFİ KONUM
Çanakkale, Türkiye'nin kuzeybatı yönüne düşen Balkan Yarımadası'nın Doğu Trakya topraklarına bir kıstakla bağlanmış, Gelibolu Yarımadası ile
Anadolu'nun uzantısı olan Biga yarımadası üzerinde toprakları bulunan bir ilimizdir.25-35 ve 27-45 doğu boylamları ile 39-30 ve 40-45 kuzey enlemleri arasında 9.737 km.'lik bir alanda kurulmuş olup, doğu ve Güneydoğu
yönünde Balıkesir ili, batıda Ege denizi, Kuzeybatıda Edirne ili, kuzeyde Tekirdağ ili ile Marmara denizi tarafından çevrelenmiştir.
NÜFUS VE İDARİ BÖLÜM
1997 Genel nüfus sayımına göre il nüfusu tesbiti 440.373'dür. İl'de Merkez
ilçe ile birlikte 12 ilçe, 568 köy ve 34 Belediye bulunmaktadır. İlçeleri;
Ayvacık, Bayramiç, Biga, Bozcaada, Çan, Eceabat, Ezine, Gelibolu,
Gökçeada, Lapseki ve Yenice'dir.
İKLİM
Çanakkale ilinde, Akdeniz ve Karadeniz iklimlerinin geçiş iklimi hüküm sürmektedir. Yağışlar genellikle bahar ve kış aylarında olmaktadır.
Turizm sezonunda, iklim mutedil olup, deniz suyu sıcaklığı Temmuz ve
Ağustos aylarında maksimun seviyeye çıkmaktadır. Günlük hava sıcaklıkları
ise sezonda maksimun 35 ve minimum 25 derece olup, gece uzun yıllar ortalaması olarak en düşük sıcaklık 10 derece olmuştur.
Yıl boyunca, Çanakkale ilinde hakim rüzgar kuzeyli rüzgar olmasına rağmen, güneyli rüzgar daha etkilidir.
EKONOMİK YAPI
İlimizde tarımsal üretim yapılan arazinin toprak varlığına oranı %55'dir.
Hububat, ayçiçeği, zeytin, sebze, meyve üretimi ile hayvancılık, ilimizin en önemli gelir kaynaklarını teşkil etmektedir. Zeytincilik, Ege bölgesinin devamı niteliğindedir. Bakla üretimi iç bakla ihracatında önemli rol oynamaktadır. Ayçiçeğinde verim, Türkiye ortalamalarının üzerindedir. Meyve üretimi, elma, şeftali ve kiraza yönelmiştir. Bölgemiz, şarap ve kanyak üretimine çok
elverişli üzüm yetişmesine uygun toprak ve iklim koşullarına sahiptir. Üretim miktarı yılda 16.00 ton civarındadır.
Çanakkale Boğazı, İklim değişimlerine paralel olarak, Karadeniz'den Marmara denizi ve Ege denizine yumurtlama mevsimlerinde yer değiştiren önemli su ürünleri potansiyeline sahip bir göç yoludur.
SOSYAL YAPI
Çanakkale ili, sosyal yapısı bakımından statik olarak kabul edilebilecek bir nüfusa sahiptir. Ülkemizin bazı bölgelerine nazaran oldukça yavaş bir
kentleşme gelişimi gösteren, önemli sorunları bulunmayan bir yerleşim
merkezidir.
1997 genel nüfus sayımına göre; ilimizin yaklaşık 443.069 olan nüfusu,
ülkemiz nüfus artış oranına göre kararlı bir gelişme göstermektedir.
Eğitim ve öğretim durumu, Türkiye ortalamalarına göre yüksek düzeydedir.
Kuruluşu yeni olmakla beraber, her geçen gün büyük bir gelişme gösteren
18 Mart Üniversitesi de ilimizin sosyal yapısının yükselmesine neden olan
önemli bir eğitim kuruluşu, Mühendislik-Mimarlık, Fen-Edebiyat, Eğitim,
Ziraat, Su ürünleri, İlahiyat, İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri ile Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu ve Çanakkale Sağlık Hizmetleri
Okulu'nu bünyesinde faaliyete geçirmiştir.
Çanakkale ili, tarihi boyunca önemli kültürlere sahne olmuştur. Bu özellik, halkın dış dünyaya açılmasını ve kültürel faaliyet Çanakkale ili, tarihi boyunca önemli kültürlere sahne olmuştur. Bu özellik, halkın dış dünyaya açılmasını ve kültürel faaliyetlere ilgisini arttırıcı bir unsur olarak kabul edilebilir.
Her yıl yöremizde açılan ve ekonomik olmaktan çok kültürel nitelik taşıyan kurslara, halkın küçümsenemeyecek oranda katılımı bunun bir göstergesi olarak sayılabilir.
KÜLTÜR VE TURİZM
Çanakkale, sahip olduğu tarihi, turustik ve kültürel zenginlikleri ile yerli ve yabancı turistlerin daima gözdesi olmuş bir ilimizdir.
Çanakkale Savaşları'nın cereyan ettiği Gelibolu Yarımadası, Tarihi Milli Park alanında bulunan Türk Anıt ve Şehitlikleri ile yabancı Anıt ve mezarlıkları, özellikle 18 Mart ve 25 Nisan tarihleri arasında yoğun olarak yerli ve yabancı turist akınına uğramaktadır.
Troya, Alexandreia;Troas, Assos gibi nice eski uygarlık merkezlerinin beşiği olan ilimiz, yerli ve yabancı ziyaretçileri tarihin derinliklerine götürmektedir.
Uygarlık tarihinin en eski el sanatlarından olan seramikçilik ve halıcılık, Çanakkale Folklorunun otantiğini kaybetmeden en belirgin özelliklerini günümüze kadar taşımışlardır.
Çanakkale adının, burada yapılan çanak-çömlekten geldiği kabul edilmektedir. Eski adı Kale-i Sultaniye olan Çanakkale'nin 17. yy. sonlarında ipek, yelken bezi ve çanak-çömlek imalatıyla ün yaptığı belirtilmektedir. Çevresi eşsiz doğa güzellikleri ve denizlerle çevrili olan ilimiz, sağlık turizmine çok sayıda kaplıcalarla hizmet vermektedir.
Eğitim ve öğretim hizmetleri yönünden yüksek düzeyde olan ilimiz, M. Akif Ersoy ve Nedime Hanım Halk Kütüphaneleri, Güzel Sanatlar Galerisi, M.Akif Tiyatro Salonu, Arkeoloji Müzesi, Namık Kemal Tiyatro Salonu ve 500'üncü yıl Açık Hava Tiyatrosu ile Çanakkale halkının kültürel gereksinimlerini büyük ölçüde karşılamaktadır. Her yıl geleneksel hale gelen Uluslararası Troia Festivali ile Kültürlerarası Troia şenlikleri ilimizin tanıtımına büyük katkı sağlamaktadır.
Çimenlik Kalesi: 1462 tarihinde Fatih Sultan Mehmed tarafından Çanakkale Boğazının kontrolü için Anadolu Yakasında inşa ettirilmiştir. Günümüze kadar iyi bir şekilde korunmuş olan bu yapı, Boğaz Komutanlığının sorumluluğundadır. Kent merkezinde, 1897 yılında İtalyan Konsolosluğu da yapan Vidaliz isimli tüccar tarafından parası ödenerek inşaa edilen Saat Kulesi, Ayvalık taşından yapılmış olup, dört cephesinde de birer adet saat bulunmaktadır. 1889 tarihinde İlya hayo tarafından kent merkezinde sıra dükkanlar şeklinde yaptırılan Aynalı Çarşı türkülere konu olmuştur.
Çok sayıda antik yerleşim yerlerine sahip olan ilimizde yapılan kazılar sonucu gün ışığına çıkarılan eserler, kent merkezindeki arkeoloji müzesinde sergilenmektedir.
Kalelerinin çok olmasıyla da tanınan ilimizde, Çimenlik Kalesi'nin yanısıra yine Anadolu Yakası'nın Ege Denizi'ne açılan kısmında, Çanakkale Boğazının güvenliğini sağlamak amacıyla Kum kalesi, ve aynı amaçla Nara burnunda inşaa edilen Nara Kalesi günümüzü kadar korunmuştur.
Çanakkale Savaşları sırasında boğazın korunması bakımından çok önemli görevler üstlenmiş olan Mesudiye tabyası, Dardanos taybası, Topçamlar tabyası, kumkale tabyası ile İkinci Dünla savaşı içih yapılan turgut reis Tabyası da ilimizin tarihi yerlerindendir.
Hasan mevsuf Şehitliği: çanakkale deniz savaşları sırasında inanılmaz cesaretiyle ün yapan ve şehit düşen dardanos bataryası Komutanı Üsteğmen hasan ve Teğmen Mevsuf'un hatıraları adına yapılmıştır. Bunun dışında Hastanebayırı şehitliği ve kumkale şehitliği bulunmaktadır.
Dardanos tümülüsü: Çanakkale'ye 11 km. uzaklıkta olan ve tarihi Troia kenti'nden daha öncelere dayanan Dardanos şehri'nin yönetici için yapılan Anıt mezar'da 'tümülüs) koridor, ön oda ve mezar olmak üzere üç bölüm bulunmaktadır. Bu tümülüste çok önemli arkeolojik eserler bulunmuştur.
TROYA
İntepe Bucağı, Tevfikiye köyü yakınında, Çanakkale'ye 30 km. uzaklıkta, Hisarlık'tadır. Yapılan kazılar sonucu 9 kültür katı saptanmış ve kırktan fazla yerleşme evreleri ortaya çıkarılmıştır.
Troya I (M.Ö. 3000-2500): 10 evreden oluşan bu katman, Erken Bronz döneminin ilk yerleşmelerindedir. Küçük bir alanı kaplayan kentin, çağdaşlarından çok daha gelişmiş olduğu saptanmıştır.
Troya II. (M.Ö.2500-2200): Kent planlaması gösteren ilk yerleşmelerdendir. Troya I'den daha geniş bir alana yayılmıştır. Bu katman yedi evreden oluşmaktadır.
Troya III. (M.Ö.2200-2050): Daha geniş bir alana yayılan kent yine surlarla çevrilidir. Yerleşme planı daha düzensiz bloklardan oluşmaktadır.
Troya IV (M.Ö.2050-1900): II. Yerleşme üzerine kurulan bu kat 17.000 m.lik bir alana yayılmıştır. Kazılarda beş evre saptanmıştır.
Troya V (M.Ö.1900-1800): Hem yapı, hem duvar tekniğinde belirgin bir gelişme görülmektedir. Duvarlar ince ve düzgün görünümlüdür.
Troya VI (M:Ö 1800-1300): Sağlam surları, ustaca yapılmış planı, düzenli yapılarıyla, döneminin önde gelen kale kentidir.
Troya VII a(M.Ö.1300-1260): Kazılar sonucu kale kentin kuzeydoğusunda çok sayıda ev kalıntısı ortaya çıkarılmıştır. Bunlar iç içe, aceleyle kurulmuşcasına, özensiz, kaba yapılardır.
Troya VII b (M.Ö.1260-1190): VII a'nın 0,50-1m üstünde kurulmuştur. Bir önceki dönemin plan yapısı belirgindir.
Troya VIII (M.V.700-350): Uzun süre yaşamın görülmediği yörede, Grekler'le birlikte yeniden bir canlanma izlenmektedir.
Troya IX (M.Ö.350-M.S.400): Troyalılar'ı ataları sayan Romalılar, kente önem vermişlerdir. Yenilenme sırasında Troya VI ve VII'nin önemli yapıları yok edilmiştir. Dönemin en önemli yapısı Athena Tapınağıdır. Bu dönem yapıları arasında meclis, tiyatro ve belediye sayılabilir.
DARDANOS:
Çanakkale'ye 11 km. uzaklıkta Kalabaklı Çayı kıyısında, Maltepede'dir. Bu mezar anıtı, bir koridor, ön oda ve ana mezar odasından oluşmaktadır. İçinde bir çok iskeletle birlikte, altın takılar, bronz ve pişmiş topraktan gereçler, kandiller, gözyaşı şişeleri müzik araçları bulunmuştur. Mezarda Arkaik, iyonik ve roma dönemlerinden yapılar vardır.
OPHRYNİON:
Çanakkale'ye 20 km. uzaklıkta, Erenköy'ün kuzeyindedir. İyon kolonisi olduğu sanılmaktadır.
SİGEİON:
Çanakkale'ye 34 km. uzaklıkta Yeniköy'dedir. Antik kaynaklarda, pisistratos ve oğlunun buraya yerleştiği bildirilmektedir.
ABYDOS:
Çanakkale'ye 2 km. uzaklıkta, Nara Burnu'nun güneyinde kurulmuştur.
KALE-İ SULTANİYE (SULTAN KALE):
Kente adını veren önemli ve görkemli bir anıt niteliğindedir. XV.yy. ortamlarında Fatih Sultan Mehmed tarafından yaptırılmış, 1551'de Kanuni Sultan Süleyman döneminde onarılmıştır.
ULAŞIM
ÇEVRE İLLERE ULAŞIM
Çanakkale ilinin çevre illere ulaşımı karayolu ve havayolu ile sağlanmaktadır. Çanakkale'nin çevre il ve önemli merkezlere karayolu ile uzaklıkları;
Çanakkale-Ankara 659 km.
Çanakkale-İstanbul 310 km.
Çanakkale-İzmir 331 km.
Çanakkale-Bursa 303 km.
Çanakkale-Balıkesir 210 km.
Çanakkale-Tekirdağ 171 km.
Çanakkale-Edirne 217 km.dir.
ÇANAKKALE HARİTASI
İLÇELER HAKKINDA BİLGİ ALMAK İÇİN RESMİ TIKLAYIN
